Diş Kazaları

Diş Kazaları:

Daimi dişlerin travmatik yaralanmaları, çocuk ve genç erişkinlerde sıklıkla gerçekleşmektedir. Kron kırıkları ve lüksasyonlar, tüm diş yaralanmaları arasında en sık görülen tiplerdir. Doğru bir teşhis, tedavi planlaması ve takip; olumlu bir tedavi sonucu elde edilmesi açısından önemlidir. Tedavi rehberleri, hekim ve hastalara tedavi kararı vermede ve en iyi bakımın etkin bir şekilde sağlanmasında yardımcı olacaktır. Travmatik diş yaralanmaları (TDY), okul öncesi ve okul dönemi ve genç erişkinlerde büyük sıklıkla gerçekleşmekte olup, insanlarda tedavi ihtiyacı gerektiren tüm yaralanmaların %5’ini kapsamaktadır.

Tablo 1: Diş ve alveolar kemik kırıkları için tedavi rehberi

Mine Çatlağı	Klinik Bulgular	Radyografik Bulgular	Tedavi	Diş ve alveolar kemik kırıkları için takip işlemleri	Olumlu ve olumsuz sonuçlar aşağıdakilerin bir kısmını veya tamamını içerir.
					Olumlu sonuçlar	Olumsuz sonuçlar
	• Minede doku kaybı olmaksızın, tam olmayan bir kırık (Çatlak) vardır. • Duyarlılık yoktur. Duyarlılık gözlenmesi halinde diş olası bir lüksasyon yaralanması veya kök kırığı yönünden değerlendirilmelidir.	• Radyografik bulgular normaldir. • Önerilen radyograflar: Bir periapikal film. Başka bulgu ve semptom varlığında ek radyograflar gerekir.	• Belirgin çatlaklar, renklenmeyi önlemek için asitle pürüzlendirme sonrası rezinle örtülür. Bunun dışında başka bir tedavi gerekli değildir.	Eşlik eden bir lüksasyon yaralanması veya diğer bir çeşit kırık olmadığı sürece genellikle takip önerilmez.	• Asemptomtik • Pulpa testlerine pozitif yanıt • Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi	• Semptomatik • Pulpa testlerine negatif yanıt • Apikal periodontitis bulguları • Genç kalıcı dişlerde kök gelişimin devam etmemesi • Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.
Mine Kırığı	• Minede tam bir kırık vardır. • Mine kaybı vardır. Açığa çıkmış dentine ait görünür bir bulgu yoktur. • Dişte duyarlılık yoktur. Duyarlılık gözlenmesi halinde diş olası bir lüksasyon yaralanması veya kök kırığı yönünden değerlendirilmelidir. • Mobilite normaldir. • Pulpa duyarlılık testi genellikle pozitiftir.	• Görünür mine kaybı vardır. • Önerilen radyograflar: Periapikal, okluzal ve farklı açılardan alınacak filmler. Bu filmler kök kırığı veya bir lüksasyon yaralanması için ayırıcı tanı amacıyla kullanılır. • Kırık parça veya yabancı cisimleri araştırmak için dudak veya yanaktan da radyograf alınır.	• Kırık parça uygun ise dişe yapıştırılır. • Kırığın konumu ve büyüklüğüne göre şekil verme veya restorasyon yapılır.	6-8. haftalar K++ 1. yıl K++	• Asemptomatik • Pulpa testlerine pozitif yanıt • Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi • Takibe devam edilir.	• Semptomatik • Pulpa testlerine negatif yanıt • Apikal periodontitis bulguları • Genç kalıcı dişlerde kök gelişimin devam etmemesi • Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.

Mine-dentin kırığı

Klinik Bulgular

Radyografik Bulgular

Tedavi

Diş ve alveolar kemik kırıkları için takip işlemleri

Olumlu ve olumsuz sonuçlar aşağıdakilerin bir kısmını veya tamamını içerir.

Olumlu sonuçlar

Olumsuz sonuçlar

• Kırık mine ve dentin ile sınırlıdır; pulpa ekspoz değildir.

• Perküsyon testine duyarlı değildir. Duyarlılık gözlenmesi halinde diş olası bir lüksasyon yaralanması veya kök kırığı yönünden değerlendirilmelidir.

• Mobilite normaldir.

• Pulpa duyarlılık testi genellikle pozitiftir.

• Görünür mine-dentin kaybı vardır.

• Önerilen radyograflar: Periapikal, okluzal ve farklı açılardan alınacak filmler. Bu filmler kök kırığı veya bir lüksasyon yaralanması için ayırıcı tanı amacıyla kullanılır.

• Kırık parça veya yabancı cisimleri araştırmak için dudak veya yanaktan da radyograf alınır.

• Kırık parça uygun ise dişe yapıştırılır. Aksi halde üzeri açık olan dentini geçici olarak örtmek üzere cam iyonomer siman ile geçici veya ve bir bağlayıcı ajan ve kompozit rezin ile veya diğer uygun dental restoratif materyallerle kalıcı bir tedavi yapılır.

• Kırık, pulpaya 0,5 mm mesafe içerisinde ise (pembe, kanama yok) hızlı sertleşen kalsiyum hidroksit patı yerleştirilir ve cam iyonomer gibi bir materyal ile üzeri örtülür.

6-8. haftalar K++

1. yıl K++

• Asemptomtik

• Pulpa testlerine pozitif yanıt

• Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi

• Takibe devam edilir.

• Semptomatik

• Pulpa testlerine negatif yanıt

• Apikal periodontitis bulguları

• Genç kalıcı dişlerde kök gelişimin devam etmemesi

• Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.

Mine-dentin- pulpa kırığı

• Kırık, diş dokusu kaybıyla birlikte mine ve dentini içerir; ayrıca pulpa ekspozu görülür.

• Mobilite normaldir.

• Perküsyon testine duyarlı değildir. Duyarlılık gözlenmesi halinde diş olası bir lüksasyon yaralanması veya kök kırığı yönünden değerlendirilmelidir.

• Ekpoz pulpa uyaranlara karşı hassastır.

• Görünür mine-dentin kaybı vardır.

• Önerilen radyograflar: Periapikal, okluzal ve farklı açılardan alınacak filmler. Bu filmler kök kırığı veya bir lüksasyon yaralanması için ayırıcı tanı amacıyla kullanılır.

• Kırık parça veya yabancı cisimleri araştırmak için dudak veya yanaktan da radyograf alınır.

• Genç ve kök gelişimi devam eden kalıcı dişlerde pulpa kaplaması veya parsiyel pulpotomi ile pulpa vitalitesinin korunması faydalıdır.

• Kalsiyum hidroksit bu işlemlerde pulpadaki yaranın üzerine konulacak uygun bir materyaldir.

• Kök gelişimi tamamlanmış hastalarda kanal tedavisi genellikle tedavi seçeneğidir. Ancak pulpa kaplaması veya parsiyel pulpotomi de seçilebilir.

• Kırık parça (varsa) dişe yapıştırılır.

• Kırılmış kronun ileri tedavisi diğer uygun dental restoratif materyallerle restorasyonudur.

6-8. haftalar K++

1. yıl K++

• Asemptomtik

• Pulpa testlerine pozitif yanıt

• Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi

• Takibe devam edilir.

• Semptomatik

• Pulpa testlerine negatif yanıt

• Apikal periodontitis bulguları

• Genç kalıcı dişlerde kök gelişimin devam etmemesi

• Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.

Pulpa ekspozu olmayan kron- kök kırığı

Klinik Bulgular

Radyografik Bulgular

Tedavi

Diş ve alveolar kemik kırıkları için takip işlemleri

Olumlu ve olumsuz sonuçlar aşağıdakilerin bir kısmını veya tamamını içerir.

Olumlu sonuçlar

Olumsuz sonuçlar

• Kırık, diş dokusu kaybıyla birlikte mine, dentin ve sementi içerir; ancak pulpa ekspoz değildir.

• Kron kırığı dişetinin altına uzanır.

• Perküsyon testine duyarlıdır.

• Koronal parça hareketlidir.

• Apikal parça için pulpa duyarlılık testi genellikle pozitiftir.

• Kırığın apikal yönde uzanımı genellikle izlenemez.

• Önerilen radyograflar: Periapikal, okluzal ve farklı açılardan alınacak filmler. Bu filmler kökteki kırık hatlarını teşhis etmek amacıyla kullanılır.

Acil tedavi:

Acil tedavi olarak kalıcı bir tedavi uygulanıncaya kadar hareketli parçanın komşu dişlere geçici olarak stabilizasyonu yapılabilir.

Acil olmayan tedavi alternatifleri:

Sadece kırık parçanın alınması: Koronal parça alınır ve diş eti seviyesinin üzerinde açıkta olan apikal parça restore edilir.

Kırık parçanın alınması ve gingivektomi (bazen ostektomi): Koronal parça alınır, endodontik tedavi sonrası post-retained crown yapılır. Bu işlem öncesi gingivektomi ve bazen de osteoplasti ile beraber ostektomi gereklidir.

Apikal parçanın ortodontik ekstrüzyonu: Koronal parçanın alınmasını takiben endodontik tedavi ve kalan kökün ekstrüzyon sonrası post-retained crownu destekleyecek miktarda yeterli ortodontik ekstrüzyonu yapılır.

Cerrahi ekstrüzyon: Hareketli parçanın alıınmasını takiben kök daha koronal bir pozisyona cerrahi olarak konumlandırılır. Kökün bırakılması: İmplant çözümü planlanır.

Çekim: Gecikmesiz veya ertelenmiş implant-retained kron veya konvansiyonel köprü yapımı ile birlikte çekim planlanlanır. Çekim ileri apikal uzanımlı ve özellikle vertikal kron-kök kırıklarında kaçınılmazdır.

6-8. haftalar K++

1. yıl K++

• Asemptomtik

• Pulpa testlerine pozitif yanıt

• Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi

• Takibe devam edilir.

• Semptomatik

• Pulpa testlerine negatif yanıt

• Apikal periodontitis bulguları

• Genç kalıcı dişlerde kök gelişimin devam etmemesi

• Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.

Pulpa ekspozu olan kron-kök kırığı

Klinik Bulgular

Radyografik Bulgular

Tedavi

Diş ve alveolar kemik kırıkları için takip işlemleri

Olumlu ve olumsuz sonuçlar aşağıdakilerin bir kısmını veya tamamını içerir.

Olumlu sonuçlar

Olumsuz sonuçlar

• Kırık mine, dentin ve sementi içerir; pulpa ekspozdur.

• Perküsyon testine duyarlıdır.

• Koronal parça hareketlidir.

• Kırığın apikal yönde uzanımı genellikle izlenemez.

• Periapikal ve okluzal radyograf alınması önerilir.

Acil tedavi:

• Acil tedavi olarak hareketli parça geçici olarak komşu dişlere sabitlenir.

• Kök ucu açık dişlerde parsiyel pulpotomi ile dişin canlılığının korunması yararlıdır. Bu tedavi, kök gelişimini tamamlamış dişleri olan hastalar için de bir seçenektir. Kalsiyum hidroksit bileşikleri uygun pulpa kaplama materyalleridir. Kök gelişimini tamamlamış dişlerde kök kanal tedavisi tedavi seçeneği olabilir.

Acil olmayan tedavi alternatifleri:

• Kırık parçanın alınması ve gingivektomi (bazen ostektomi): Koronal parça alınır, endodontik tedavi sonrası post-retained crown yapılır. Bu işlem öncesi gingivektomi ve bazen de osteoplasti ile beraber ostektomi gereklidir.

• Apikal parçanın ortodontik ekstrüzyonu: Koronal parçanın alınmasını takiben endodontik tedavi ve kalan kökün ekstrüzyon sonrası post-retained crownu destekleyecek miktarda yeterli ortodontik ekstrüzyonu yapılır.

• Cerrahi ekstrüzyon: Hareketli parçanın alıınmasını takiben kök daha koronal bir pozisyona cerrahi olarak konumlandırılır.

• Kökün bırakılması: İmplant çözümü planlanır.

• Çekim: Gecikmesiz veya ertelenmiş implant-retained kron veya konvansiyonel köprü yapımı ile birlikte çekim planlanlanır. Çekim ileri apikal uzanımlı ve özellikle vertikal kron-kök kırıklarında kaçınılmazdır.

6-8. haftalar K++

1. yıl K++

• Asemptomtik

• Pulpa testlerine pozitif yanıt

• Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi

• Takibe devam edilir.

• Semptomatik

• Pulpa testlerine negatif yanıt

• Apikal periodontitis bulguları

• Genç kalıcı dişlerde kök gelişiminin devam etmemesi

• Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.

Kök kırığı

Klinik Bulgular

Radyografik Bulgular

Tedavi

Diş ve alveolar kemik kırıkları için takip işlemleri

Olumlu ve olumsuz sonuçlar aşağıdakilerin bir kısmını veya tamamını içerir.

Olumlu sonuçlar

Olumsuz sonuçlar

• Koronal parça yer değiştirmiş ve hareketli olabilir.

• Diş perküsyona duyarlı olabilir.

• Diş eti oluğunda kanama görülebilir.

• Duyarlılık testleri erken dönemde olumsuz yanıt verebilir; geçici veya kalıcı sinir hasarını işaret eder.

• Pulpanın durumunun izlenmesi önerilir.

• Geçici kron renklenmesi (kırmızı veya gri) olabilir.

• Kırık dişin kökünü içerir; eğik veya yatay bir düzlemde olabilir.

• Yatay düzlemde olan kırıklar, genellikle merkezi ışının dişten geçtiği 90° açılı periapikal filmlerde görülür. Aynı durum servikal üçlü kırıkları için de geçerlidir.

• Apikal üçlü kırıklarında sıkça rastlandığı gibi kırık düzlemi daha eğimli ise okluzal veya değişen yatay açılama ile alınacak radyografların orta üçlüdekiler de dahil olmak üzere kırığı göstermesi olasılığı daha yüksektir.

• Yer değiştirmiş ise koronal parça en kısa sürede yeniden konumlandırılmalıdır.

• Konum radyografik olarak doğrulanmalıdır.

• Diş 4 hafta süreyle esnek bir splint ile sabtlenmelidir. Kırık dişin servikal bölgesine yakın ise sabitleme süresinin uzatılması (4 aya kadar) yararlıdır.

• Pulpanın durumuna karar verebilmek için dişin en az 1 yıl süre ile takip edilmesi önerilir.

• Pulpa nekrozu gelişirse kırık hattına kadar olan koronal parçanın kök kanal tedavisinin yapılması dişin korunması için gerekir.

2. hafta S+, K++

4. hafta K++

6-8. haftalar K++

6. ay K++

1. yıl K++

5. yıl K++

• Pulpa testlerine pozitif yanıt (3 aya kadar yanlış negatif yanıt alınabilir.)

• Kırık parçalar arasında tamir bulguları

• Takibe devam edilir.

• Semptomatik

• Pulpa testlerine negatif yanıt (3 aya kadar yanlış negatif yanıt alınabilir.)

• Koronal parçanın ekstrüzyonu

• Kırık hattında radyolüsent görüntü

• Periodontitisin klinik bulguları veya kırık hattı ile ilişkili abse

• Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.

Alveol kırığı

• Kırık alveoler kemiği içerir ve komşu kemiğe doğru uzanabilir.

• Yer değiştirmş ve birden fazla diş ile beraber hareket eden alveoler parça en sık görülen bulgudur.

• Kırılmış alveoler parça nedeniyle bozulmuş okluzyon sıklıkla görülür.

• Duyarlılık testlerine pozitif alınabilir veya alınamaz.

• Kırık hatları marjinal kemikten kök apeksine kadar her seviyede olabilir.

• Üç farklı açıdan alınacak peripikal ve okluzal radyograflara ek olarak panoramik film de kırık hatlarının durumu ve pozisyonu hakkında karar vermede yardımcı olabilir.

• Yer değiştirmiş parçalar yerlerine yerleştirilir ve splintlenir.

• Eğer varsa dişeti yırtığı için dikiş atılır.

• Kırık parça 4 hafta süre ile sabitlenir.

2. hafta S+, K++

4. hafta K++

6-8. haftalar K++

6. ay K++

1. yıl K++

5. yıl K++

• Pulpa testlerine pozitif yanıt (3 aya kadar yanlış negatif yanıt alınabilir.)

• Apikal periodontitis bulgusu yoktur.

• Takibe devam edilir.

• Semptomatik

• Pulpa testlerine negatif yanıt (3 aya kadar yanlış negatif yanıt alınabilir.)

• Apikal periodontitis veya eksternal enflamatuar kök rezorpsiyonu bulguları

• Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.

Tablo 2. Lüksasyon yaralanmaları için tedavi rehberi

Sarsılma	Klinik Bulgular	Radyografik Bulgular	Tedavi	Diş ve alveolar kemik kırıkları için takip işlemleri	Olumlu ve olumsuz sonuçlar aşağıdakilerin bir kısmını veya tamamını içerir.
					Olumlu sonuçlar	Olumsuz sonuçlar
	• Diş dokunma ve perküsyon testine duyarlılık gösterir. Diş yer değiştirmemiştir ve artmış mobilite yoktur. • Duyarlılık testlerine olumlu yanıt alınır.	• Radyografik bulgular normaldir.	• Tedavi gerekmez. • Pulpanın durumu en az 1 yıl süre ile takip edilir.	4. hafta K++ 6-8. haftalar K++ 1. yıl K++	• Asemptomtik • Pulpa testlerine pozitif yanıt • Üç aya kadar yanlış pozitif yanıt alınabilir. • Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi • Lamina dura zarar görmemiştir.	• Semptomatik • Pulpa testlerine negatif yanıt • Üç aya kadar yanlış pozitif yanıt alınabilir. • Genç kalıcı dişlerde kök gelişiminin devam etmemesi, apikal periodontitis bulguları • Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.
Gevşeme	• Diş dokunma ve perküsyona duyarlıdır ve mobilitesi artmıştır; yer değiştirmemiştir. • Diş eti oluğunda kanama görülür. • Duyarlılık testlerine erken dönemde alınan olumsuz yanıt geçici pulpa hasarını işaret eder. • Kesin pulpa teşhisi için diş izlenmelidir.	• Radyografik anormallikler genellikle gözlenmez.	• Genellikle tedavi gerekmez. Ancak hastayı rahatlatmak amacıyla diş esnek bir splintle 2 hafta süre ile sabitlenir.	2. hafta S+, K++ 4. hafta K++ 6-8. haftalar K++ 6. ay K++ 1. yıl K++	• Asemptomtik • Pulpa testlerine pozitif yanıt • Üç aya kadar yanlış pozitif yanıt alınabilir. • Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi • Lamina dura zarar görmemiştir.	• Semptomatik • Pulpa testlerine negatif yanıt • Üç aya kadar yanlış pozitif yanıt alınabilir. • Eksternal enflamatuar kök rezorbsiyonu • Genç kalıcı dişlerde kök gelişiminin devam etmemesi, apikal periodontitis bulguları • Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.

Ekstrüzyon	Klinik Bulgular	Radyografik Bulgular	Tedavi	Diş ve alveolar kemik kırıkları için takip işlemleri	Olumlu ve olumsuz sonuçlar aşağıdakilerin bir kısmını veya tamamını içerir.
					Olumlu sonuçlar	Olumsuz sonuçlar
	• Diş uzamış olarak görülür ve aşırı derecede hareketlidir. • Duyarlılık testleri büyük olasılıkla negatif yanıt verir.	• Dşin apikalinde genişlemiş peridontal ligament aralığı görülür.	• Diş nazikçe soketi içerisine yeniden yerleştirilir. • Esnek bir splint kullanılarak 2 hafta süre ile sabitlenir. • Pulpa nekrozu beklenen gelişimini tamamlamış dişlerde veya klinik bulgu ve semptomlar kök gelişimi tamamlanmış veya tamamlanmamış dişlerde pulpanın nekrotik olduğunu işaret ettiğinde kök kanal tedavisine başlanır.	2. hafta S+, K++ 4. hafta K++ 6-8. haftalar K++ 6. ay K++ 1. yıl K++ 5 yıl süreyle her yıl K++	• Asemptomtik • Normal veya iyileşmekte olan periodonsiyumun klinik ve radyografik bulguları • Pulpa testlerine pozitif yanıt (3 aya kadar yanlış pozitif yanıt alınabilir.) • Repozisyon sonrasında radyografik olarak görülen ile uyumlu marjinal kemik yüksekliği • Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi	• Semptom ve radyografik bulgular apikal periodontitis ile uyumludur. • Pulpa testlerine negatif yanıt (3 aya kadar yanlış negatif yanıt alınabilir.) • Marjinal kemik yıkımı görülürse ek 3-4 hafta splintlenir. • Eksternal enflamatuar kök rezorbsiyonu • Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.
• Lateral lüksasyon	• Diş genellikle palatal/lingual veya labial yönde yer değiştirmiştir. • Diş hareketsizdir ve perküsyon testine yüksek metalik bir (ankilotik) ses ile yanıt alınır. • Alveol soket duvarında kırık vardır. • Duyarlılık testleri büyük olasılıkla negatif yanıt verir.	• Genişlemiş peridontal ligament aralığı en iyi eksentrik veya okluzal radyograflarda görülür.	• Diş, parmak veya forceps ile kemik içerisinde sıkışmış olduğu yerden kurtarılarak nazikçe orijinal pozisyonuna konumlandırılır. • Esnek bir splint kullanılarak 4 hafta süre ile sabitlenir. • Pulpanın durumu takip edilir. • Pulpa nekrotik olursa kök rezorpsiyonunu önlemek için kök kanal tedavisine başlanır.	• 2. hafta S+, K++ • 4. hafta K++ • 6-8. haftalar K++ • 6. ay K++ • 1. yıl K++ • 5 yıl süreyle her yıl K++	• Asemptomtik • Normal veya iyileşmekte olan periodonsiyumun klinik ve radyografik bulguları • Pulpa testlerine pozitif yanıt (3 aya kadar yanlış pozitif yanıt alınabilir.) • Repozisyon sonrasında radyografik olarak görülen ile uyumlu marjinal kemik yüksekliği • Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi	• Semptom ve radyografik bulgular apikal periodontitis ile uyumludur. • Pulpa testlerine negatif yanıt (3 aya kadar yanlış pozitif yanıt alınabilir.) • Marjinal kemik yıkımı görülürse ek 3-4 hafta splintlenir. • Eksternal enflamatuar kök rezorbsiyonu • Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.

İntrüzyon

Klinik Bulgular

Radyografik Bulgular

Tedavi

Diş ve alveolar kemik kırıkları için takip işlemleri

Olumlu ve olumsuz sonuçlar aşağıdakilerin bir kısmını veya tamamını içerir.

Olumlu sonuçlar

Olumsuz sonuçlar

• Diş uzun aksı boyunca alveol kemiği içerisine yer değiştirmiştir.

• Diş hareketsizdir ve perküsyon testine yüksek metalik bir (ankilotik) ses ile yanıt alınır.

• Duyarlılık testleri büyük olasılıkla negatif yanıt verir.

• Periodontal ligament aralığı tamamen veya kısmen kayıptır, izlenemez.

• Mine-sement birleşimi komşu yaralanmamış dişe göre daha apikalde yer alır; bazen marjinal kemik seviyesinin bile apikalinde olabilir.

Kök gelişimi tamamlanmamış dişler

• Herhangi bir müdahale yapılmadan sürmesi beklenir.

• Birkaç hafta içinde herhangi bir hareket gözlenmezse ortodontik harekete başlanır.

• Eğer diş 7 mm ’den daha fazla intrüze olduysa cerrahi veya ortodontik olarak repoze edilir.

Kök gelişimini tamamlamış dişler

• Eğer diş 3 mm’den az intrüze olduysa herhangi bir müdahale yapmadan erüpsiyonu beklenir. 2-4 hafta içerisinde bir hareket gözlenmezse ankiloz gelişmeden önce cerrahi veya ortodontik olarak repoze edilmelidir.

• Eğer diş 7 mm’den fazla intrüze olduysa cerrahi olarak repoze edilir.

• Kök gelişimini tamamlamış dişlerde pulpa büyük olasılıkla nekrotik olacaktır. Kalsiyum hidroksit kullanılarak kök kanal tedavisi önerilir ve tedavi cerrahi sonrası 2-3 hafta içinde başlamalıdır.

• Cerrahi veya ortodontik olarak repoze edilen bir diş esnek bir splintle 4-8 hafta splintlenmelidir.

2. hafta S+, K++

4. hafta K++

6-8. haftalar K++

6. ay K++

1. yıl K++

5 yıl süreyle her yıl K++

• Diş yerinde veya sürmektedir.

• Lamina dura zarar görmemiştir.

• Rezorbsiyon bulgusu yoktur.

• Genç kalıcı dişlerde devam eden kök gelişimi

• Diş yerinde sıkışmıştır/perküsyonda ankilotik bir ton alınır.

• Apikal periodontitisin radyografik bulguları

• Eksternal enflamatuar kök rezorbsiyonu veya replasman rezorbsiyonu

• Kök gelişim seviyesine uygun endodontik tedavi gerekir.

Avülse Olmuş Dişler: Kalıcı dişlerin avülsiyonu, en ciddi diş yaralanmalarından biri olup, prognoz için hızlı ve doğru acil durum yönetimi çok önemlidir. Kalıcı dişlerin avulsiyonu tüm diş yaralanmalarının % 0.5-3’ünde görülür. Çeşitli çalışmalar, bu yaralanmanın en ciddi diş yaralanmalarından biri olduğunu ve prognozun kaza yerinde ve avülsiyonun hemen ardından yapılan eylemlere çok bağlı olduğunu göstermektedir. Replantasyon çoğu durumda tedavi seçimidir. Ancak her zaman hemen yapılamaz. Uygun acil durum yönetimi ve tedavi planı, iyi bir prognoz için önemlidir. Replantasyonun uygun olmadığı ve ayrı ayrı ele alınması gereken durumlar da vardır (örneğin, şiddetli çürük veya periodontal hastalık, uyumsuz hasta, immünsupresyon ve şiddetli kalp problemi gibi ağır tıbbi durumlar). Replantasyon dişi başarıyla kurtarabilir. Ancak replante edilmiş dişlerin bazılarının uzun-süreli sağkalım şanslarının daha düşük olduğunu ve hatta daha sonraki bir aşamada kaydedilebileceğini akılda bulundurmak önemlidir.

Avülse olmuş dişler için kazanın olduğu yerde ilk yardım :
Avülse olmuş bir kalıcı diş, diş hekimliğinde az rastlanan gerçek acil durumlardan biridir. Kaza yerinde hemen replantasyon en iyi tedavi yöntemidir. Bazı nedenlerden dolayı bu gerçekleştirilemediğinde, çeşitli saklama ortamlarının kullanılması gibi alternatifler kullanılabilir. Eğer bir diş avülse olmuşsa, o dişin bir kalıcı diş olduğundan emin olun (süt dişleri replante edilmemelidir).

- Hastayı sakinleştirin.

- Dişi bulun ve kronundan tutun (beyaz kısmı). Köküne dokunmayın.

- Diş kirlenmişse akan soğuk su altında kısa süre (en fazla 10 s.) yıkayın ve yerine yerleştirin. Hastayı/velisini dişi yerine yerleştirme konusunda cesaretlendirin. Diş yerine yerleşinceyerinde tutmak için bir mendili ısırtın.

- Bu mümkün değilse veya başka nedenlerle avülse dişin replantasyonu yapılamıyorsa (örneğin baygın hasta), dişi bir bardak süt veya başka uygun bir saklama vasatı içerisine yerleştirin ve hasta ile birlikte acil yardım kliniğine getirin. Hastanın bilinci yerinde ise dişağız içerisinde dudak veya yanak içerinde tutularak da taşınabilir. Yaşı çok küçük hastalarda yutulma riskine engel olmak için diş bir kabın içerine tükürtülerek orada saklanmalıdır. Su içerisinde saklamayın.

- Kaza yerinde özel saklama ve taşıma vasatına (örneğin doku kültürü/taşıma vasatı, Hank’in dengelenmiş saklama vasatı–HBSS veya serum fizyolojik) erişim olanağı varsa bu tür vasat tercihen kullanılabilir.

- En kısa sürede acil diş tedavisi için bir merkeze başvurun.

- Avülse diş toprak ile temas etmişse veya tetanoz aşısı koruması süpheli ise hastayı bu gereksinimi değerlendirmek üzere bir doktora yönlendiriniz.

Replante edilmiş dişlerde dikkat edilmesi gerekenler:

- Temas sporlarına katılımdan kaçının.

- İki hafta süre ile yumuşak diyet uygulayın. Bu dönemden sonra en kısa sürede normal fonksiyona geçin.

- Her yemekten sonra yumuşak bir diş fırçası ile dişleri fırçalayın.

- Bir hafta süre ile günde 2 kere klorheksidinli (% 0.1) bir ağız gargarası kullanın.

NOT: Bu sayfadaki bilgiler Travmatik Dental Yaralanmaların Tedavisi İçin Uluslararası Dental Travmatoloji Derneği Rehberleri’nden alınmıştır.

Site içeriğinde bulunan bilgiler bilgilendirmek içindir, bu bilgilendirme kesinlikle hekimin hastasını tıbbi amaçla muayene etmesi veya tanı koyması yerine geçmez.

Diş Kazaları:

Our dentist

Tuğçe AY

Duygu EROĞLU KARADENİZ

Ahmet Cem BAKIRCI

Duygu TATOĞLU KILIÇ

Özlem KAYA

Nur GÜNDÜZOĞLU